Қазақстан туризмі: уәде көп, нәтиже аз

Инфрақұрылым ба? Мысалы, сіз Бозжыраға бардыңыз делік. Жаңбырдан кейін ол жолмен жүрудің өзі «Дакар» раллиіне қатысқанмен бірдей болады. Жолда дәретхана да, дәмхана да, тіпті отырып су ішетін қарапайым орын да жоқ. Енді осыны басқа стандарттарға үйренген еуропалық туристке түсіндіріп көріңіз.

Сервис пе? Бізде оны «қазақи қонақжайлылықпен» шатастырғанды жақсы көреді. Бірақ, өкінішке орай, оның туристік қызмет көрсетуге еш қатысы жоқ. Туризм жүйелілікті қажет етеді. Ол жүйеде турист өзіне кәсіби қызмет көрсетілетінін, алдын ала не күтіп тұрғанын біледі. Және ешкім оған «неге таңғы асқа бесбармақ жемейсің?» деп, орынсыз сұрақ қоймайды.

Дәретханалар. Иә, бұл қалжың емес. Бір қарапайым шындық бар: егер туристік жерде дәретхана болмаса, ол жерді туристік орын деп атауға келмейді. Ол – жай ғана картадағы белгі. Себебі табиғаттың ең керемет көрінісінің өзі, дәретке барғың келіп, жарты сағат шыдап тұрсаң, ешқандай әсер қалдырмайды.

Қалай жақсартуға болады?

Жұмыс істеу керек. PR-кампаниялар емес, әкімдіктер жұмыс істеуі керек. Себебі жер де, өкілеттік те, ресурстар да соларда. Әдемі жерге апаратын жол көлік үшін сынақ болмауы үшін «ҚазАвтоЖол» жұмыс істеуі керек. Турист қайда баратынын, не істейтінін, қайдан кофе алатынын түсінетін визит-орталықтар керек. Және, әрине, сервиспен жұмыс істеу керек. Өкінішке орай, бізде сервис әлі күнге дейін міндетті шарт ретінде емес, жай ғана қосымша сән-салтанат ретінде қабылданады.

Бір қызығы, әңгіме деңгейінде бәрі бәрін түсінеді. Барлығы туризмнің дамуын «қолдайды».

Бірақ сол жиналыстардан кейін шалғайдағы туристік орынға барсаң, ол жерде бәрі 2005 жылғыдай: сол баяғы ескірген жол көрсеткіш, сол баяғы қисайған орындықтар, сол баяғы 500 теңгенің «Доширагын» сататын дүңгіршек. «Туризмнің әлеуеті зор» деген құрғақ сөздерді тоқтатып, нақты іс-жоспарға көшетін кез келді. Себебі туризмді дамыту – туристерге ғана емес, ең алдымен өзімізге керек. «Бордюр эффектісі» деген термин бар. Бұл белгілі бір топтың (туристердің) қажеттіліктерін қанағаттандыруға арналған жобалардың кенеттен барлық адамның өмірін жақсартатынын білдіреді. Себебі олар үшін жасалғанның бәрі – жолдар, дәретханалар, веложолдар, Wi-Fi, кофеханалар, қауіпсіздік – осы жерде қалады. Және ол бізге, қала мен ауыл тұрғындарына қызмет етеді.

Мен жайлылықты жақсы көрсем де, бәрібір чемоданымды жинап, Бозжыраға барамын. Себебі сұлулық жайлылықтан гөрі қаттырақ тартады. Бірақ бұл негізгі ойды өзгертпейді: егер біз елімізге тек рюкзак асынған қарапайым туристерді ғана емес, жайлылықты бағалайтын, қалталы саяхатшыларды да тартқымыз келсе, онда тек образ ғана емес, нақты жағдай жасау керек. Тек шабыттандырып қана қоймай, қызмет көрсету керек. Тек айтып қана қоймай, күтіп алу керек.

Ал әлеуетке келсек, ол, әрине, бар. Сол зор әлеуетті іске асыру үшін не керек? Оған кейде қарапайым ғана нәрселер жетіспейді. Мысалы, ұйқы алдындағы бір шыны кофе, кондиционер мен жылы душ.