Тазалық па, әлде алданыш па? Жапон минимализмінің арғы жағы

Сол себепті дәстүрлі жапон үйі – бұл жеңіл қаңқадан тұратын құрылыс. Балқарағай мен кипаристен жасалған бағаналар жұқа тақтайлармен біріктіріліп, қабырғаның негізгі бөлігі майланған қағаз немесе мата керілген жылжымалы жақтаудан тұрған. Бұл жақтаулар есік пен терезені алмастырған.

Олар үйді жылыту үшін пешті емес, шоғы бар жылжымалы табақтарды пайдаланған. Осының кесірінен құрғақ ағаш пен қағаздан салынған үйлерде өрт жиі болатын. Тіпті тарихта «Эдоның алқызыл гүлдері» деген сөз тіркесі қалған (Эдо – Токионың ескі атауы). Бұл ескі астананың үздіксіз отқа оранған аудандарын білдірген. 1945 жылғы Хиросима мен Нагасакидегі қайғылы оқиға кезінде де адамдардың көпшілігі бомбадан емес, қаланың түгел от-жалынға айналуынан қаза тапқан.

Өрттің жиі болуына байланысты жапондар құнды заттарын кез келген сәтте отқа орануы мүмкін үйде сақтамаған. Олар барлық байлығын үйден алысырақ, арнайы салынған қоймада ұстаған. Мұндай қоймалар «кура» деп аталған (倉 – иероглифының өзі үйшікке ұқсайды). Куралар тастан, қалың бөренеден немесе отқа төзімді балшық жағылған ағаштан жасалған.

– Сіздің ойыңызша, Каяма отбасы мынандай өте қымбат кимоноларын қайда сақтайды?

– Әрине, арнайы қоймада! Оны «кура» дейді. Он жыл бұрын олар тіпті қоймасын халыққа ашып көрсеткен. Ішіндегі кимонолар лакталған жәшіктерде ұқыпты жиналып тұр, бәрі тап-тұйнақтай...

Суджата Масси, «Дзен ережесімен жасалған кісі өлтіру»

Отбасы байлығының қоймасы

Жапон үйінің минимализмі – затты үйде емес, сыртта сақтаудың ғасырлар бойы қалыптасқан дәстүрі. Үй – бұл сахна, оған қажетті заттарды тек керек кезінде ғана алып келіп, қайта орнына апарады. Егер басқа елдерде байлықты үйдегі жиһаз бен ыдыс-аяқтың көптігімен көрсетілсе, Жапонияда керісінше, үйдің бостығы – байлықтың белгісі. Бұл сенің жеке қойма ұстауға, сол қоймадан зат таситын қызметшілер мен күзетші жалдауға шамаң жетеді дегені.

Бүгінде ескі куралар тек жеке үйлерде тұратын ауқатты отбасыларда ғана сақталған. ХХ ғасырда олардың көбі бұзылып, орнына заманауи қоймалар салынды, ал ең әдемілері дүкен мен мейрамханаларға айналды.

Десе де, жапондар отбасылық жәдігерлерді сатуды ұнатпайды. Ескі кимоно, ыдыс-аяқ немесе салт-дәстүр бұйымдарын антиквариат нарығынан табу өте қиын. Олар мұндай мұраны ғасырлар бойы сақтайды.

Ал қазіргі қала тұрғындары шағын пәтерлеріне заттары сыймаған соң не істейді? Олар self-storage деп аталатын жеке қоймаларды жалдайды. Жапония жан басына шаққанда мұндай қоймалардың саны бойынша әлемде бірінші орында тұр. Кез келген жапондық аптасына бірнеше рет осындай қоймаға барып, қажет емес киім, техника, спорттық құрал-жабдықтарын қалдырып, керегін алып кетеді.

Ал жеке қойманы жалдауға шамасы келмейтін қарапайым адамдардың пәтерлері біздікі сияқты жиһаз бен заттарға толы болып келеді. Бұл да Жапония үшін жалғыз икебана тұрған тап-таза үйлер сияқты қалыпты көрініс.

Сонымен, тостерді тастамай-ақ қояйық!